Kadınlarda adet düzensizliği sıklıkla görülmektedir. Fakat aslında iki adet arası 35 günden uzun ise bu durumu adetler gecikmeli oluyor diye yorumlarız. Yani bir haftaya kadar gecikmeyi normal olarak değerlendiririz. Ancak adetler arasında 1 hafta-10 günden daha fazla gecikme oluyorsa bu durumu oligomenore yani gecikmeli adet görme olarak niteliyoruz.
Adetler zaman zaman 2-3 ay gecikmeli de olabilir hatta bazı kadınlarda ya da genç kızlarda ilaç kullanmadan adet olamama durumu olabilir. Bu gibi adetin çok geciktiği durumlarda da mutlaka hekimin muayene, ultrasonografi ve hormon testleri ile bayanı değerlendirmesi ve sebebi ortaya koyması, sonrasında ise tedaviyi düzenleyerek adet ritminin normale dönmesini sağlaması gerekir.
Eğer bir genç kız ya da kadında adetler gecikmeli oluyorsa ve beraberinde kilo fazlalığı varsa hemen akla polikistik over hastalığı gelmelidir. Polikistik over hastalığında adet gecikmesi, kilo fazlalığı, tüylenmede artış ve infertilite gibi sorunlar birlikte ya da değişik derecelerde bulunabilir. Eğer kilo fazlalığı varsa beraberinde insülin direnci ve şeker hastalığı gibi metabolik problemler de olabilir.
Polikistik over hastalığında yumurtalıklarda çok sayıda folikül yani yumurta içeren yapılar vardır fakat düzenli yumurtlama olamamaktadır. Bu yumurtlama problemine sıklıkla hormonal sebepler ve kilo fazlalığı yol açmaktadır. Kilo fazlalığı bir kısır döngü oluşturarak adetin daha da gecikmeli olmasına yol açar. Beraberindeki insülin direnci de kilo verememeye yol açarak kısır döngüyü devam ettirir.
Polikistik over hastalarında amaç bu kısır döngüyü kırmaktır. Yani kilo fazlalığı ve insülin direncini düzelttiğimizde yumurtlama problemi de ortadan kalkabilir. Bunun yolu ise egzersiz ve kilo kaybını sağlamaktır. Polikistik over hastalarında kalori kısıtlamalı diyetler ve haftada 3 gun yuruyus ile egzersizin yaşam tarzı olarak benimsenmesi adet ritminin normale dönmesini sağlayacaktır.
Polikistik over hastalarında insülin direncini kırmanın bir yolu da metformin içeren ilaçlardır. Bu ilaçlar şeker hastalarına da verilmektedir. Ancak polikistik over hastalarında metformin içeren ilaçlar hormonal dengeyi sağlamak amacıyla verilmektedir. Bu ilaçların kullanımı iştahsızlık da oluşturarak kilo kaybını hızlandırabilir.
Polikistik over hastalarında vücut kitle endeksinin 25 kg/m2’nin altına inmesini sağlamak amaç olmalıdır. Bu durumun sağlanmasıyla adetler normal ritmine gelerek yumurtlama problemi ortadan kalkabilir ve kendiliğinden gebelikler oluşabilir. Bu nedenle gebe kalamama sorunu da olan polikistik over hastalarında ilk hedef kilo kaybını sağlamak ve insülin direncini kırarak adetlerin normale dönmesini sağlamak olmalıdır. Bunun için kalori kısıtlamalı diyet uygulamak ve en önemlisi egzersizi yaşam tarzı haline getirmek gereklidir.
Adet düzensizliği ve kilo fazlalığı beraber olduğunda hemen akla polikistik over hastalığı gelmelidir. Bu hastalığın ilk basamak tedavisi kilo kaybı ve egzersizdir. Polikistik over hastalarında uzun vadede sağlıklı bir yaşam için bu prensipleri benimsemek gerekir.
Prof. Dr. Banu Kumbak Aygün
