Erken Yumurta Yetmezliği Neden Olur?

Yumurta sayısı her bireyin doğduğunda bellidir ve ergenliğe kadar yumurtalıklarda beklemektedirler, ergenlik ile her ay bir grup yumurta hareketlenir ve sadece bir tanesi olgunlaşarak  çatlar diğerleri olgunlaşamadan atılır. Bu her ay tekrarlayan bir durumdur ve bir kadının doğduğunda belli olan yumurta sayısı böylece azalarak menopozda sıfırlanır, yumurtlama fonksiyonu sona erer. Bazı bireylerin doğduğunda yumurta sayısı daha azdır, dolayısıyla yumurtalık kapasitesi yaşıtlarına göre daha erken tükenir.

Yumurtalık kapasitesi bir bebek anne karnında iken şekillenmektedir. Henüz anne karnında iken yumurtalar oluşmaya başlar ve o dönemde olan her türlü olumsuz durum bu süreci etkileyebilir. Doğduktan sonra yeni yumurta oluşumu gerçekleşmez. Yani yumurtalık kapasitesinin aslında anne karnında iken temeli atılmaktadır. Dolayısıyla yumurtalık kapasitesini arttıracak herhangi bir yöntem günümüzde bilinmemektedir. Fakat mevcut yumurta kalitesine olumsuz etkisi olan faktörler vardır (sigara ve obezite gibi) ve bunları dengeleyerek yumurta kalitesini arttırmak mümkündür.

Kadında erken yumurta kapasitesi azalması nasıl tespit edilir?

Zaman zaman adetlerde düzensizlik ile şüphelenilen bu durum çoğunlukla normal adet gören bayanlarda görülmektedir. Adetler düzenli iken adet miktarı ve gün sayısı azalabilir. Dolayısıyla standart bir bulgusu ya da belirtisi yoktur. Genellikle yapılan ultrasonografi esnasında yumurtalıklardaki foliküllerin yani yumurta içeren keseciklerin sayısının az olduğunu görürüz. Sonrasında istenecek bazı kan testleri ile (FSH, E2, AMH gibi) yumurtalık kapasitesinde azalmayı teyid ederiz. Bu durumu tespit ettiğimizde hastamızı çocuk sahibi olmada zorluk yaşayabileceği için uyararak çocuk sahibi olma sürecini hızlandırmasını, ertelememesini tavsiye ederiz. Eğer bayan evli değil ya da başka sebeplerle çocuk sahibi olması için süre gerekiyorsa yumurtalarını dondurmayı tavsiye etmekteyiz. Böylece mevcut yumurtaları dondurarak muhafaza etmek mümkün olacaktır. İlerleyen zamanda bu yumurtalar çözülerek tüp bebek tedavisi ile bebek sahibi olunabilir.

Erken yumurtalık kapasitesi azalmasında altta yatan genetik (kromozomal) problemler ya da bağışıklık sistemi hastalıkları rol oynayabilir. Bu sebepleri kan testleri ile araştırmak mümkündür.   Özellikle 30 yaş altında erken menopoz yaşayan kadınlarda genetik testler mutlaka yapılmalıdır. Kadının ailesinde erken menopoza giren bayan bireyler varsa bu kadınlar da erken yumurtalık yetmezliği için risk grubundadır, düzenli jinekolojik muayenelerinde bu bilgiyi hekimleri ile paylaşmaları faydalı olacaktır. Bağışıklık sistemi problemlerinde de zaman zaman erken yumurta kapasitesi azalması, tiroid problemleri ve diğer bazı otoimmun dediğimiz immunolojik hastalıklar birlikte görülebilir ve bu kadınlarda uygun tedavi başlanması gerekebilir. Yaşam kalitesini arttırmak için bu bayanlarda gerekil tedavinin geciktirilmemesi önemlidir.