Tekrarlayan Tüp Bebek Başarısızlıklarında Ne Yapalım?

Tekrarlayan tüp bebek başarısız denemelerde iki faktör irdelenmelidir; embriyo kalitesi ile gamet dediğimiz sperm ve yumurta kalitesi ve anneye bağlı sebepler. Anneye bağlı sebepler rahim ve tüplerle ilgili anomaliler ya da patolojiler, bağışıklık sistemi problemleri, pıhtılaşma sistemi problemleri olabilir. Embriyo/sperm/yumurta kalitesi problemleri genetik sebepler, çevresel faktörler, alışkanlıklar ve beslenme olabilir. Dolayısıyla sonraki tüp bebek tedavileri kişiye göre bireyselleştirilmektedir.

Tüp bebek tedavilerinde gelinen noktada gebelik elde etme başarısı %60’lar civarında olup başarıda en önemli etken kadının yaşıdır. Eğer bir çift iki kez tedavi ile gebe kalamadı ise tekrarlayan başarısızlık olarak değerlendirerek yeni bir tedavi öncesi bazı tetkikler yapılmalıdır.
Embriyo kalitesinde sorun olan çiftlerde erkek kaynaklı bir sebep varsa sperm DNA hasar testleri yapılabilir. Fakat sonraki denemelerde embriyo kalitesini geliştirmeye faydalı olacak tedbirler sigaranın kesilmesi, kilolu ise kilo verilmesi ve dengeli beslenme, antioksidan gıda tüketiminin arttırılması olabilir, bazı takviye amaçlı vitaminler verilebilir.

En önemli katkı sigaranın bırakılması olacaktır. Zaman zaman embriyo kalitesi görüntü olarak laboratuarda çok iyi olduğu halde genetiği bozulmuş olabilir, iki kez başarısız deneme olan olgularda bu sebeple anne ve baba adayının genetik testlerini mutlaka istemeliyiz. Bir sonraki denemede embriyonun genetiği incelendikten sonra embriyo transferi yapılabilir. Bu amaçla PGT veya mikroarray (aCGH) yöntemleri uygulanabilir. Embryio kalitesini bir sonraki denemede daha iyi değerlendirmek için embriyoskop içerisinde embriyonun takip edilmesi faydalı olacaktır.

Anneye ait sebepler farkedilmeyen rahim anomalileri (perde, polip, myom, yapışıklık), tüplerde sıvı birikimi (hidrosalpenks) gibi anatomik sebepler olabilir, başarısız denemeler sonrası iyi bir rahim filmi çekilerek bu patolojiler araştırılmalı ve şüphe varsa histeroskopi ve laparoskopi dediğimiz endoskopik ameliyatlar ile bu problemler yeni bir tedavi denemesi öncesi giderilmelidir.

Anne adayının pıhtılaşma sistemi veya bağışıklık sistemi ya da hormonal durum ile ilgili de bazı testler yapılmalı, varsa yeni bir tedavi öncesi bu sorunlar düzeltilmeli ve sonrasında tedavi yoluna gidilmelidir.
Daha önce başarısız denemesi olan çiftlerde bu incelemeler sonrası yeni yapılacak tedavi denemesinde amaç mümkünse 5. gün embryosu olan blastokist aşamasına gitmektir. Blastokist aşamasına gelen embriyo en yüksek tutunma potansiyeline sahiptir. İyi kalite blastokist ile gebelik ihtimali en az %30-40’dır.

Embriyonun tutunmasını arttırmaya yönelik ko-kültür yöntemi, lazer ile embriyonun kabuğunun inceltilmesi, embryoglue denilen yapıştırıcı medyumların kullanılması, gebelik aşıları ise faydaları çalışmalarda net ortaya konulamamış, daha ziyade bir de bunu deneyelim zihniyeti ile kullanılan yöntemlerdir. Dolayısıyla bu çiftlerde hedef hem kadını hem de erkeği iyi bir şekilde değerlendirdikten sonra iyi laboratuar koşullarında blastokist evre embriyoya ulaşmak ve rahime iyi kalitede blastokist transfer edebilmek olmalıdır.

Tekrarlayan başarısız denemeleri olan olgularda embriyo transferi sonrası kan sulandırıcı iğnelerin, estrojen içeren ilaçların ve aspirinin rutin kullanımı ile ilgili de çelişkili fikirler vardır. Bazı ekoller rutin kullanırken bazı ekollerde altta yatan bir pıhtılaşma sorunu yoksa bu ilaçlar rutin verilmemektedir. Burada da hastaya göre değerlendirme yapılmalı ve bu doğrultuda ilaçlar düzenlenmelidir.