Polikistik Over Hastalığı Ne Zaman Kısırlığa Yol Açar?

Polikistik over hastalığı adet düzensizliği, kilo fazlalığı ve zaman zaman da tüylenme ile birlikte ortaya çıkan bir hastalıktır. Adetleri gecikmeli olan tüm genç kız ve kadınlarda aklımıza ilk olarak polikistik over hastalığı gelmektedir. Özellikle de adetleri 2-3 ayda bir olan ya da ilaçsız adet görmeyen, hafif kilolu genç kız ya da kadınlarda polikistik over hastalığı görülmektedir.

Polikistik over hastalığı kilo fazlalığı ile birlikte olabildiği gibi insülin direnci de eşlik edebilir. İnsulin direnci olanlarda ileride şeker hastalığı, obezite veya kalp damar hastalığı riski artmaktadır. Polikistik over hastalarında insülin direncini kırmak bu riskleri azaltacaktır. İnsulin direncini kırmak için bazı ilaçlar kullanılabilir fakat asıl önemli olan egzersiz yapmak ve kilo kontrolünün sağlanmasıdır. İnsülin direncini sadece kilo kaybı ve egzersiz ile yenmek mümkündür.

Polikistik over hastalığında adet düzensizliği, tüylenme, sivilce ve kısırlık şikayetleri olabilmektedir. Adet düzensizliği, tüylenme ve kilo fazlalığı olan bir kadın kendiliğinden gebe kalamıyorsa polikistik over hastası olabilir. Bu kadınlarda gebe kalamama sebebi yumurtlamanın düzenli olmamasıdır.

Polikistik over hastalarının yapılan muayenelerinde ultrasonografide çok sayıda yumurtaları görüldüğü halde yumurtalar olgunlaşarak çatlayamamaktadır. Yumurtalardan birisi kendiliğinden diğerlerinin önüne geçerek büyüyemediğinden yumurtlama zamanı çatlama olmamakta bu nedenle adet de gecikmektedir. Bazen de geç yumurtlama olabilmekte yani yumurtalardan birisi gecikmeli de olsa büyüyüp çatlayabilmekte, bu durumda kendiliğinde 1.5-2 ay sonra adet olmaktadır. Fakat ilaçsız adet olmayan bir polikistik over hastasında yumurtalarda gecikmeli de olsa büyüme ve çatlama olmadığından adet de kendiliğinden gelmemekte, ilaçsız adet görülmemektedir.

Polikistik over hastalarında olan bu yumurtlama problemi nedeniyle gebelik şansı da azalmaktadır. Mesela iki ayda bir adet gören polikistik over hastasının yıl içinde altı kez gebe kalma şansı varken her ay adet gören bir kadının yılda 12 kez gebe kalma şansı vardır. Dolayısıyla polikistik over hastasının kendiliğinden gebe kalma şansı her ay adet gören bir kadına göre daha düşüktür.

Tüm bu sebeplerle sperm problemi olmayan ve tüpleri açık olan bir polikistik over hastasında yumurta takibi yapmak, bu esnada yumurtlama uyarıcı bazı ilaç ya da iğneleri kullanmak gebe kalma şansını arttıracaktır. Bu ilaçlarla düzenli yumurta gelişimi sağlandıktan sonra çatlatma iğnesi verilerek ilişkide bulunulması önerildiğinde gebe kalma ihtimali artmaktadır. Bu hastalarda çatlatma iğnesini yumurtanın kendiliğinden çatlamama riskine karşı tedbir olarak vermekte fayda olabilir.

Polikistik over hastaları bize yumurtalıklarım çalışmıyormuş, yumurtanın zarı sertmiş çatlamıyormuş gibi söylemlerle gelebilmektedir. Dolayısıyla bu hastalarda yumurtalıkları uyarmak ve sonrasında çatlatma iğnesi vermek ilk basamak gebeliği elde etme yöntemidir. Eğer bu şekilde 3-6 ay takip ile gebelik elde edilemezse bir sonraki basamak olan aşılamaya geçilebilir. Yine 2-3 kez aşılama yapıldığı halde gebelik elde edilemediğinde tüp bebek tedavisine geçmekte yarar vardır. Bu süreçte sabırlı olmak gerekir. Peki sperm değerleri hafif düşük olan ya da tüplerinden birisi tıkalı olan polikistik over hastalarında da yumurta takibi mi yapalım? Bu sorunun cevabını hastamız ve eşi ile konuşup vermek daha doğru olur. Bu gibi durumlarda başarının daha az olacağı açıktır.

Polikistik over hastalarında yumurta takibi ile gebelik şansı ortalama her ay %20-25 olarak ifade edilebilir. Yine aşılama başarısı en iyi olasılıkla %30 olarak belirtilebilir. Tüp bebek tedavisi ile ise bu hastalarda başarı minimum %40-60 olacaktır.

Peki polikistik over hastalarında yumurta takibi nasıl yapılır? Adetin 2 ya da 3. günü yumurtalıklara ultrasonografi ile bakılır ve ilaçlar başlanır, 5-7 gün sonra kontrol ultrasonografi yapılır ve ilaçlara yanıt olarak yumurta büyümesi varsa 1 hafta içerisinde çatlatma iğnesi verilerek ilişki önerilir. Yumurta takibi veya aşılama için her ay 2 ya da 3 kez hekime gelinmesi yeterli olmaktadır.

Adetleri düzensiz olan ve gebe kalamayan kadınlarda aklımıza iki olasılık gelmektedir. Polikistik over hastalığı ve erken yumurta rezervi azalması. Bu ikisinin ayrımını da genellikle ultrasonografi ve bazı kan testleri ile yapabilmekteyiz. Bu nedenle adet düzensizliği olan her genç kızın ve kadının bir jinekolog ile bunu konuşması ve durumun ortaya konulması uygun olacaktır. Bu iki hastalığın takip ve tedavileri farklıdır. Gebelik isteyen ve adetleri düzensiz olan bir polikistik over hastasında yumurta takibi yapılabilir, hemen aşılama ya da tüp bebek tedavisine geçmek gerekmez. Diğer yandan gebelik isteyen ve adetleri düzensiz olan bir kadında erken yumurta rezervi azalması tespit edildiğinde sıklıkla vakit kaybetmeden tüp bebek tedavisine geçmek doğru olacaktır.

Özetle, polikistik over hastalarında görülen adet düzensizliği bu kadınlardaki kısırlığın temel sebebidir. Adetleri düzenli olan polikistik over hastalarında gebelik şansı normal kadınlara benzerdir, polikistik over hastalığı dışında altta yatan başka sebepler araştırılmalıdır.