Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı Nedir?

Endometriozis çikolata kisti hastalığı son yıllarda daha sık karşımıza çıkan, kadınlarda sebep olduğu ağrı nedeniyle yaşam kalitesini etkileyebilen, iyi huylu fakat uzun süreli tedavi gerektiren estrojen bağımlı bir hastalıktır. Gelişmiş ülkelerde ve eğitimli grupta daha sık görüldüğü ifade edilmektedir. Artık günümüzde tüm dünyada endometriozis hastalığı ile ilgili paylaşım grupları, dernekler vardır ve sadece endometriozis ile ilgili bilimsel toplantılar düzenlenmektedir. Gelecekte endometriozis ile ilgili şu anda mevcut olan pek çok bilinmeyen gün yüzüne çıkacak ve hastalık tamamen tedavi edilebilecektir.

Çikolata Kisti Hastalığı Nedir?

Endometriozis, bir başka ifade ile çikolata kisti hastalığı, rahim iç yüzünü döşeyen endometrium tabakasında bulunan hücrelerin kadının başka organlarında bulunması durumudur. Endometriozis hücreleri bulundukları organlarda büyüyerek ve kanama yaparak kitle, yapışıklık ve darlık oluşturabilmekte ve böylece de şikayetlere yol açmaktadır.
Her ay kadın vücudunda salgılanan hormonlar döllenen yumurtanın yerleşmesi için endometrium tabakasında büyüme ve kalınlaşma sağlar. Eğer hamilelik gerçekleşmezse bu kalınlaşmış endometrium tabakası dökülerek kanar ve mensturasyon (adet olma) görülür. Diğer organlarda yer alan endometriozis hücreleri de vücutta salgılanan hormonlara aynı cevabı verir, bu hücreler de aynen rahimin iç duvarındaki endometrium hücreleri gibi büyürler ve mensturasyon sırasında dökülür ve kanarlar. Bu karın içindeki veya diğer organlardaki kanama vücudu terk edemediğinden, karın ağrısı, hassasiyet, yapışıklık ve zamanla kitleye sebep olur. Örneğin endometriozis hücreleri yumurtalık üzerinde bulunduğunda, zaman içerisinde hücrelerin büyümesi ve kanaması ile yumurtalık kisti oluşabilir, bu kiste içeriği koyu kırmızı kahverengi olduğundan çikolata kisti (endometrioma) denir.

• Endometriozis iyi huylu fakat uzun süreli tedavi gerektiren kronik bir hastalıktır
• Endometriozis tedavi edilebilir bir hastalıktır
• Endometriozis kanser değildir
• Endometriozis bulaşıcı değildir

 
Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı Hangi Organlarda Görülür?

Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı genellikle pelvis içerisinde; yumurtalıklar çevresinde, tüpler üzerinde, rahim yüzeyinde, rahimi yerinde tutan bağların üzerinde, karın zarının yüzeyinde bulunur. Ayrıca daha nadir olarak bağırsaklar, idrar torbasında da bulunabilir. Nadir görülen vakalarda cilt, omurilik, akciğer, göz ve beyinde endometriozise rastlanmıştır. Endometriozise rastlanmamış tek organ dalaktır.

Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı Neden Olur?

Endometriozisin nasıl ve neden oluştuğu net olarak bilinmemektedir. Bu konuda değişik teoriler ortaya atılmıştır. Endometriozis oluşumunda tek bir teorinin değil birden fazla teorinin olabileceği ileri sürülmüştür. Teoriler şunlardır:

Geriye Doğru Adet Görme

Bu teoride mensturasyon sırasında endometrium hücreleri geriye doğru, tüplerden geçerek karın içine dökülür. Dökülen hücreler karın içindeki organlar üzerine yapışarak büyür. Kadınların çoğu geriye doğru adet görme yaşarlar, fakat bu kadınların vücutları bu hücreleri içeren kanı temizleyerek organlara yerleşmesini engeller. Dolayısıyla endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı olan kadınlarda bazı bağışıklık sistemi problemleri olabileceği ve bu nedenle de endometriozis hücrelerinin karın içerisinden temizlenemediği ileri sürülmüştür.

Dolaşım Sistemi veya Lenfatik Sistemle Yayılma

Endometriozis hücrelerinin kan dolaşımı veya lenfatik dolaşıma geçerek vücuda yayılmasına dayanan bir teoridir. Bu teori göz ve cilt gibi uzak organlarda endometriozis gelişimini açıklayabilmektedir.

Genetik Yatkınlık

Bazı ailelerde endometriozisin neredeyse tüm kadın bireylerde görülmesi genetik yatkınlık olasılığını düşündürmektedir.

Bağışıklık Sisteminde Bozukluk

Bu teoride vücudun bağışıklık sistemi hücreleri endometriozis hücreleriyle savaşamaz. Endometriozisi olan çoğu kadında diğer bazı bağışıklık sistemi hastalıklarının da birlikte görülmesi bu olasılığı düşündürmektedir.

Çevresel Faktörler, Kimyasal Maddelere Maruziyet

Çevremizdeki bazı toksinler (dioksin gibi) bağışıklık sistemini, üreme sistemini etkileyerek endometriozise neden olabilir.

Metaplazi

Metaplazi bir hücrenin başka tür bir hücreye farklılaşmasıdır. Metaplazi genellikle bir uyarana cevaben hücrelerin yeni ortama adapte olabilmek için kendilerini değiştirmesidir.

Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı Semptomları Nelerdir?

Klasik Semptomlar

• Ağrılı adet görme
• Cinsel ilişki sırasında ağrı
• İnfertilite (kısırlık)

Diğer Semptomlar

Ağrı

• Adet döneminde aşırı ağrı
• Adet dönemi başlamadan önce ağrı
• Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında ağrı
• Yumurtlama döneminde ağrı
• Muayene yapılırken ağrı
• Bacak ağrısı
• Bel ağrısı
• Sürekli kasık ağrısı

Kanama

• Adet döneminde pıhtılı kanama
• Uzamış adet görme
• Adet öncesi lekelenme
• Düzensiz adet görme

Bağırsak ve mesaneye bağlı semptomlar

• Dışkılama sırasında ağrı
• Bağırsaklardan kanama
• İdrar yaparken ağrı
• İdrarda kan görülmesi
• İshal, kabızlık
• Kolik ağrı

Diğer semptomlar

• Uyuşukluk
• Bulantı
• Aşırı yorgunluk
• Depresyon
• Adet döneminde baygınlık hissi, bayılma

Endometriozisli çoğu kadın bu semptomların bazılarını yaşar, bazılarında ise hiçbir şikayet olmayabilir. Endometriozisin büyüklüğü ve vücutta yaygınlığı hissedilen ağrıyla doğru orantılı değildir. Yumurtalık üzerindeki çikolata kistleri ağrısız olabilir ve sadece infertilite araştırması yapılırken tesadüfen bulunabilir. Küçük boyutlardaki bir endometriozis, daha yaygın ve büyük bir endometriozis lezyonuna göre daha ağrılı olabilir.
Bütün bu semptomların nedeni endometriozis olabildiği gibi başka hastalıklar da olabilir. Bu nedenle bu gibi şikayetleri olan kadınların bir jinekolog ile görüşmesi ve endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı varlığı açısından değerlendirilmesi gerekir.

Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı Ne Sıklıkta Görülür?

Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı kabaca her 10 kadından birinde görülmektedir. Adet ağrısı olan her 10 kadının 6’sında, çocuk sahibi olmak isteyen her 10 infertil kadının 4’ünde endometriozis görülmektedir. Ağrı kesicilere cevap  vermeyen kasık ağrıları ve adet ağrıları olan ergenlik dönemindeki genç kızların ise %50’sinde endometriozis olabilir.

Endometriozis Risk Faktörleri Nelerdir?

Beyaz, uzun boylu, zayıf, kızıl saçlı kadınlarda daha sık görüldüğü bilinmektedir. En sık Asya ırkında görülmektedir. Ailesinde endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı olan kızlar risk grubundadır. Öte yandan sık adet gören, adet kanaması uzun süren, çocuğu olmayan, liften fakir ve yağlı diyet tüketen, alkol tüketimi fazla olan, egzersiz yapmayan, yoğun kafein tüketen kadınlarda daha sık görülmektedir.

Kimlerde Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı Olur?

Daha sıklıkla bir doğurganlık çağı hastalığı olmasına rağmen ergenlik döneminde, bekar genç kadınlar da ve hatta menopozdaki kadınlar da bile endometriozis olabilir. Endometriozis infertil kadınlar da, doğuştan tıkayıcı nitelikte rahim anormalliği olan kadınlar da sıklıkla görülmektedir.

Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı Ortaya Çıkmasında Yaş Önemli Midir?

Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı genellikle üreme çağındaki kadınları etkilemektedir, östrojen bağımlı bir hastalıktır diyebiliriz. En sık 30’lu yaşlarda görülür. Ergenlik çağı ve menopozda da görülebilmekle birlikte bu yaşlarda nadirdir.

Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Endometriozis tanısında şikayetlerin değerlendirilmesi ve jinekolojik muayene ile ultrasonografi gibi yardımcı görüntüleme yöntemleri tanıyı koymak için önemlidir. Endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı tanısını koymak için hastalıktan şüphelenmek çok önemlidir. Pelvik ağrısı olan kadınlarda ve genç kızlarda endometriozis olasılığı akla getirilmelidir. Radyolojik tetkikler, kan testleri ve muayene tanı koymak için kesin yöntem değildir. Bu testlerin normal çıkması endometriozis olmadığını göstermez. Çünkü endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı sadece karın zarını tutmuş olabilir veya rahim ile yumurtalıklar arasında ciddi yapışıklıklar yapmış olabilir fakat bu tür lezyonlar görüntüleme yöntemleri ile ortaya konulamaz. Bu yüzden tanıda gecikme yaşanılabilir. Yakın zamanda yapılan çalışmalara göre semptomlar ile doktora gitme ve tanı konma arasında 7-12 yıl geçmektedir. Endometriozisin kesin tanısı laparoskopi dediğimiz endoskopik inceleme ile konulmaktadır. Laparoskopi ameliyatı, göbek deliğinden yapılan küçük bir kesiden kamera ile karın içine girilip, karın içerisinin ve rahimin dış yüzeyi ile yumurtalıkların incelenebildiği endoskopik bir operasyondur. Doktor bu yolla pelvik organları, yumurtalık kistlerini, endometriozis odaklarını tespit eder. Aynı anda laparoskopik olarak bu endometriozis odaklarının tedavisini yapmak da mümkündür.

Endometriozis Hastası Ne Zaman Hekime Başvurmalıdır?

Adetleri ağrılı olan, ağrı kesicilere cevap vermeyen ya da adetleri esnasında ağrı nedeniyle işe gidemeyen, sosyal yaşantısı kısıtlanan kadınlarda ve genç kızlarda akla endometriozis gelmelidir. Yine ilişkide ağrısı olan ve gebe kalamama sorunu olan kadınlarda da akla endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı gelmelidir. Özetle şiddetli adet sancısı, ilişkide ağrı, infertilite ve adet düzensizliği problemlerinden biri veya birkaçı olan kadınlar ve genç kızlar mutlaka gecikmeden hekime başvurmalıdır. Özellikle genç kızlarda şiddetli adet sancıları normal olarak kabul edilmemeli, bir hekime başvurularak sebebin endometriozis olup olmadığı araştırılmalı ve böylece tanıda gecikmenin önüne geçilmelidir.

Endometriozis Konusunda Hastaların Yanlış Bilgi Nedeniyle Yaptığı Hatalar Var Mıdır?

Genç kızlarda ya da kadınlarda adet sancısı normal bir durum olarak kabul edildiğinden bu şikayetle hekime gidilmemektedir. Bu da endometriozis tanısında gecikmelere yol açmaktadır. Özellikle genç kızlar ya da evli olmayan kadınlar jinekoloğa gitmekten çekinmektedir. Verilen hormonal ilaçların ya da doğum kontrol haplarının kısır yapar korkusu ile kullanılmaması da endometriozis Çikolata Kisti Hastalığı kontrol altında tutulabilecek iken ilerlemesine neden olabilir. Bu nedenle şiddetli adet sancısı varsa mutlaka hekime başvurulmalı ve endometriozis tespit edilirse verilen ilaçlar düzenli bir şekilde kullanılmalıdır. Bu şekilde davranıldığında endometriozis hastalığının kontrol altında tutulması mümkündür.

İnfertilite ve Endometriozis İlişkisi Nedir?

Endometriozis infertilite nedenlerinin başında gelmektedir. Özellikle erkekte sorun olmayan infertil çiftlerde %40 oranında endometriozise rastlanmaktadır. Endometriozis farklı mekanizmalarla infertiliteye sebep olmaktadır. Karın içi yapışıklıklara sebep olarak tüplerde tıkanıklık ve tüplerle yumurtalıklar arasındaki ilişkide bozulmaya sebep olabilir. Endometriozis yumurtalıkta kist yaparak yumurtalık kapasitesinde azalmaya veya yumurta kalitesinde azalmaya sebep olabilir. Endometriozis hastalığında rahimin embryoyu tutmasında da sorun olabileceği ileri sürülmüştür. Bu durum daha ziyade rahimde endometriozis görülmesi ile bilinen adenomyozis hastalarında olabilir. Dolayısıyla her endometriozis hastasında kısırlık görülmez fakat infertilite problemi endometriozisli kadınların %30’unda görülmektedir.

Endometriozis Olan Kadınlar Çocuk Sahibi Olabilir Mi? Bu Konuda Rakam Vermek Mümkün Mü? Kadınların %30’Nun Çocuk Sahibi Olamayacağı Tahmin Ediliyor

İnfertil kadınların %40’ında endometriozis tespit edilmiştir. Endometriozis hastalarının ise hepsinde kısırlık görülmez, %30 oranında infertilite problemleri olmaktadır. Zaman zaman yumurtalıkta büyük çikolata kisti olan kadınlar kendiliğinden bile gebe kalabilmektedir. Bu noktada hastalığın tüplerde tıkanıklık yapıp yapmadığı önemlidir. Endometriozis olan kadında eğer çocuğu yoksa tüpler mutlaka değerlendirilmeli ve tıkanıklık olup olmadığı ortaya konulmalıdır. Yine bu kadınlarda yumurtalık kapasitesi ultrasonografi ve AMH gibi kan testleri ile değerlendirilmeli, yumurtalık rezervi kısıtlı ise çocuk sahibi olma konusunda geç kalınmamalıdır.

Menopozdan Sonra Endometriozis Ortadan Kalkar Mı?

Menopoz ile östrojen hormonu vücutta azaldığından endometriozis lezyonları da geriler, küçülür. Ama eğer menopozdaki bir kadında endometrioma (çikolata kisti) tespit edilmiş ise ve kasık, karın ağrıları varsa cerrahi ile tedavi yoluna gidilmelidir, nihai olarak rahim ve yumurtalıkları almak gerekebilir. Daha önce cerrahi geçiren menopozda endometriozis hastalarında ise ağrı olursa bazı ilaçlar da kullanılabilir. Sonuç olarak menopoz sonrası sıklıkla endometriozis lezyonları gerilemekle birlikte ağrı şikayeti olduğunda cerrahi tedavi tercih edilmelidir.

Endometriozis Çikolata Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Endometriozisin medikal yani ilaçla ve cerrahi yani ameliyatla tedavisi yapılabilir. Eğer endometriozis olan kadın çocuk istiyorsa medikal tedavi yapılmaz, cerrahi tedavi ise ancak büyük çikolata kisti varsa ya da tüplerde problem varsa yapılır, bu kadınlarda daha ziyade yardımla üreme tedavileri ile bir an evvel çocuk sahibi olmak için takiplere geçilir. Endometriozis olan bir kadında asıl şikayet ağrı ise yani ağrı nedeniyle tedavi yapılacak ise önce medikal tedavi yapılır. Hormonal bazı ilaçlar ile ağrı şikayeti rahatlayabilir. Yine hormonlu spiral, hormon hapları ve iğneleri tedavide kullanılabilir. Bu ilaçlar kontrollü kullanıldığında uzun süreli kullanımları ile ciddi sorunlarla karşılaşılmamaktadır, fakat doktor kontrolü ile kullanılmaları önerilmelidir. Eğer ilaç tedavisi ile ağrı rahatlamaz ise ya da derin endometriozis dediğimiz ciddi anatomik problemlere yol açan bir endometriozis varsa cerrahi tedavi tercih edilmelidir. Cerrahi tedavide yapışıklıklar açılır, endometriozis odakları temizlenir, yumurtalıkta çikolata kistleri varsa çıkarılır, endometriozise bağlı çevre karın içi organlarda tıkanıklıklar oluşmuşsa (barsaklarda veya idrar yollarında) etkilenen bölge çıkarılarak tıkanıklıklar düzeltilir.

Endometriozis Farklı Sağlık Sorunları İçin Risk Oluşturuyor Mu?

Endometriozis ve otoimmun hastalıklar birlikte sık görülmektedir. Romatizmal hastalıklar, fibromyalji gibi hastalıklar da eşlik edebilir. Yine alerjik rahatsızlıklar birlikte görülebilir. Bu hastalıklar ile endometriozisi muhtemelen bağışıklık sistemi problemleri neticesi ortaya çıkmaları nedeniyle birlikte görmekteyiz. Öte yandan endometriozis olan kadınlarda over kanseri riski ile ilgili çalışmalar göstermiştir ki bazı yumurtalık kanseri türleri endometriozis olan kadınlarda daha sık görülmektedir.