Polikistik Over Sendromu Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Polikistik Over Sendromu (PKOS) ya da Polikistik Over Hastalığı (PKO) hormonal dengesizlik sonucu oluşan bir jinekolojik hastalıktır. Her 7 kadından birinde görülen ve doğurganlık çağındaki kadınlarda en çok rastlanan jinekolojik hormonal rahatsızlıktır..

Polikistik Over Sendromu Nedir?

Polikistik Over Sendromu (PKOS) yumurtlama problemine yol açan hormonal bir hastalıktır. Adet düzensizliği olan ve beraberinde tüylenme, kilo fazlalığı ya da çocuk istemi olan kadınlarda akla ilk polikistik over hastalığı gelmelidir. Genç kızlarda da polikistik over hastalığı olabilirse de daha nadirdir. Genç kızların ultrasonografide yumurtalık görünümleri polikistik over görüntüsü gibi olduğundan tanıda karışıklık olabilir. Fakat genç kızlarda da en önemli kritik faktör kilo fazlalığıdır ve hızla kilo alan genç kızlarda bu hastalıktan şüphelenmek yerinde olacaktır.

Polikistik over sendromu hastalarının yapılan muayenelerinde ultrasonografide çok sayıda yumurtaları görüldüğü halde yumurtalar olgunlaşarak çatlayamamaktadır. Yumurtalardan birisi kendiliğinden diğerlerinin önüne geçerek büyüyemediğinden yumurtlama zamanı çatlama olmamakta bu nedenle adet de gecikmektedir. Bazen de geç yumurtlama olabilmekte yani yumurtalardan birisi gecikmeli de olsa büyüyüp çatlayabilmekte, bu durumda kendiliğinde 1.5-2 ay sonra adet olmaktadır. Fakat ilaçsız adet olmayan bir polikistik over hastasında yumurtalarda gecikmeli de olsa büyüme ve çatlama olmadığından adet de kendiliğinden gelmemekte, ilaçsız adet görülmemektedir.

Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Polikistik Over Hastalığı aslında metabolik bir hastalıktır yani jinekolojik problemler dışında sağlık problemlerine de yol açabilir. Aşağıdaki belirti ve bulgular Polikistik Over Hastalığına işaret eder;

• Adetlerde gecikme
• Tüylenmede artış
• Sivilcelenme (Akne)
• Ciltte yağlanmada artış
• Saç dökülmesi
• Kilo alma
• Kısırlık

Genç kızlar sivilce, ciltte yağlanma ya da saç dökülmesi şikayeti ile cilt doktoruna gider, aslında tanı polikistik over hastalığıdır.

Prof. Dr. Banu Kumbak Aygün

Polikistik Over Sendromu Neden Olur? Ne Zaman Olur?

Polikistik Over Sendromu neden olur ya da hastalığı neden oluştuğuna yönelik yapılan çalışmalar altta yatan kan şekeri insülin metabolizması bozukluklarına, genetik yatkınlığa işaret etse de temel problem yumurtalıklarda çok sayıda 1 cm’den küçük folikülllerin yer alması sonucu hormonal dengenin bozulması ve buna bağlı olarak aşırı kilo alımı ve yumurtlama sorununun hastalığı daha da alevlendirmesi, böylece de kısır bir döngü oluşması şeklinde ifade edilebilir.

Polikistik over hastalığının değişik tipleri vardır. Bazı kadınlarda sadece adet düzensizliği yaparken bazı kadınlarda ilaçsız adet olamama, aşırı kilo, sivilcelenme, şeker hastalığı, yüksek tansiyon gibi ciddi problemlere yol açabilir. Polikistik over hastalığında görülen adet düzensizliği yumurtlama olmamasına ya da gecikmeli olmasına işaret eder. Yumurtlama düzensizliği polikistik over hastalarında görülebilen kısırlık probleminin sebebidir.

Polikistik Over Sendromu Veya Hastalığı Tanısı Nasıl Konulur?

Polikistik Over Sendromu tanısını koymak için gecikmeli adet görme, kilo fazlalığı ya da ultrasonografide yumurtalıklarda polikistik over görünümü yani en az 10 tane 1 cm’lik foliküllerin izlenmesi yeterlidir. Hatta bazı polikistik over hastaları zayıftır, sadece ultrasonografide polikistik over görünümü mevuttur, tüylenmede artış da olabilir. Diğer yandan tereddütte kalınan hastalarda tanıyı güçlendirmek için kanda hormon testleri de yapılabilir.

Adetleri gecikmeli olan tüm genç kız ve kadınlarda aklımıza ilk olarak polikistik over hastalığı gelmektedir. Özellikle de adetleri 2-3 ayda bir olan ya da ilaçsız adet görmeyen, hafif kilolu genç kız ya da kadınlarda polikistik over hastalığı görülmektedir.

Polikistik Over Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?

Polikistik Over Sendromu tedavisinde adetlerin düzenlenmesi ve çocuk istemi varsa yumurtalıkları uyaran ilaçların kullanılması uygun olacaktır. En önemli ve ilk basamağın kilo verilmesi ve haftada en az üç gün egzersiz yapılması olduğu unutulmamalıdır.

1- İlk Yapılması Gerekenler

Kilo Vermek

Polikistik Over hastalığının tedavisinde ilk yapılması gereken eğer kilo fazlalığı varsa kilo verilmesi ve böylece insülin direncinin de kırılmasıdır. Genellikle genç, adetleri düzensiz, tüylenme problemi olan kilolu kadınlar da PKOS görülmektedir. İlk tavsiyemiz kilo kaybını sağlamak ve egzersiz yapmasını önermektir. Zaman zaman insülin direnci de olabilmekte ve kilo vermek zorlaşmaktadır. Bu durumda bu kısır döngüyü kırmanın yolu egzersiz yapmaktan geçmektedir. Karbonhidrattan fakir, liften zengin bir diyet ve egzersiz ile adetler bile ilaçsız, kendiliğinden düzene girebilir. Bazı kadınlar da sadece insülin direncini kırmak için verilen ilaçlar da adetleri düzenleyebilir.

Akne veya Tüylenme Tedavisi

Kilo fazlalığı olmayan polikistik over hastalarında adetleri düzenlemek için doğum kontrol hapları ya da progesteron içeren ilaçlar kullanılarak adetler düzenlenir. Yine akne veya tüylenme sorunu olan polikistik over hastalarında doğum kontrol hapları ve bazı hormonal içerikli ilaçların kullanımı faydalı olacaktır.

İnsülin

İnsülin direnci tespit ettiğimiz PKOS hastalarında metformin içeren ilaçlar ile adetler düzene girebilir. Bu ilaçları en az 6 ay süre ile kullanmak gerekmektedir. Yine bu bayanlarda tiroid bezi hormonu olan TSH veya süt hormonu olan prolaktin yükseklikleri olabilmekte, ilaçlarla bunları düzelttiğimizde kendiliğinden adetler düzene girmekte, gebelikler oluşmaktadır.

2- Cerrahi Yöntemler

Polikistik Over Sendromu olan kadınlarda bir süre laparoskopik olarak yumurtalıklarda küçük deliklerin açılması ile tedavi yoluna gidilmiştir. Fakat anestezi gerektirmesi ve erken yumurtalık rezervi azalması gibi istenmeyen durumların oluşma riski nedeniyle laparoskopik ovaryan drilling (LOD) denilen bu cerrahi yöntem günümüzde terk edilmiştir.